در این مطلب میخوایم ببینیم چطور به یک مطلب در اینترنت یا دادههایی که هنوز جایی منتشر نشدهاند رفرنس بدیم؟ موقع نوشتن برخی مطالب و حتی مقالات علمی و پایاننامهها گاهی پیش میآد که میخواهیم به مطلبی غیررسمی ارجاع بدهیم. کی ممکنه به همچین موردی برخورد کنیم؟ مثلا در مواردی که دو دانشجو کاری تحقیقی را موازی و در ارتباط با هم انجام میدهند. دادههای آنها به نوعی به هم وابسته بوده و روی یکدیگر تأثیر دارد یا به هر طریق به کار دیگری میآید. در این صورت اگر یکی از این پژوهشگران زودتر از دیگری مقالهاش را بنویسد و بخواهد به دادهها یا نتایج فرد دیگر که هنوز مقالهاش را ننوشته، یا نوشته اما منتشر نکرده یا اصلا قصد انتشار آن را به هر دلیل ندارد، رفرنس بده. در وهله اول ممکنه این کار نشدنی به نظر برسه ولی در واقع اصلا سخت نیست، فقط در مقالات علمی کمتر مرسوم هست.
خبر خوب اینه که در چنین پیشآمدهایی میتونید به نام پژوهشگران، سال انجام تحقیق آنها و هر جزئیات قابل انتشار دیگر که راجع به آن میدانید اشاره کنید. فرمت عموم مجلات در رفرنسدهی عمدتا بر محور محقق-سال است، بنابراین کافی است پروندهای در نرمافزار رفرنسدهی خود باز کنید و در جای مجله کلمه منتشرنشده-unpublished را بگذارید. بعد از این دیگر تصمیم با داور مجله است که آن را از شما بپذیرد یا خیر. به طور معمول اگر داور با روال منطقی دادههای ارائهشده توسط شما مشکلی نداشته باشد به این بخش هم ایراد نخواهد گرفت. در ادامه جزئیات بیشتری رو برای وضوح میآرم.
امروزه، خیلی از سبکهای رفرنسدهی مثل APA فرمتهای رفرنسدهی به نوشتههای روزنامهها، گزارشها و صفحات وب شامل وبلاگها و وبسایتها رو شامل میشن. بنابراین به روشی که در زیر توضیح میدم میتونید به راحتی به مواردی مثل مصاحبه یک متخصص با یک روزنامه یا دادههایی که دوستتون در کنار شما در آزمایشگاه به دست آورده اما هنوز مقالهش رو چاپ نکرده ارجاع بدید. اول مورد مطلب اینترنتی رو میگم.
اصولا شما برای هر نوع ارجاع دادنی دست کم اطلاعات زیر رو لازم دارید که بنا به نوع رفرنسدهی به ترتیب مختلفی اشاره میشن:
۱- نام وبلاگ یا سایت منتشرکننده مطلب.
۲- عنوان اون مطلب خاصی که میخواید بهش ارجاع بدید.
۳- تاریخی که اون مطلب منتشر شده.
۴- نام کامل و درست نویسنده مطلب.
۵- نام انتشارات پیشتیبان اون وبلاگ یا سایت.
۶- لینک مستقیم یا URL مربوط به اون نوشته.
نکته: در برابر نوشتههای بلاگ به غیر از موارد بالا لازمه که برای خودتون معین کنید با چه نوع نوشتهای روبرو هستید. برای نمونه آیا اون نوشته خاطرات شخصی هست؟ ابراز عقیده شخصیست؟ گزارش یک فعالیت است یا مروری بر نوشتجات است؟ یا گزارش خبری از یک رویداد یا یک روش تحقیق یا گزارشی از نتایج یک پژوهش! و چه نوع پژوهشی؟ چون همه پژوهشها شامل پژوهشهای کلاسیک که در مجلات اصطلاحاً peer-reviewed چاپ میشوند، نیستند.برای مثال برخی پژوهشها میدانی هستند و برخی مصاحبه-محور.
سپس با در نظر گرفتن اصالت مطالب موجود در یک سایت و وبلاگ، نسبتاً (میگم نسبتاً چون جمله قبل خودش کلی داستان داره!) به راحتی میتونید بر اساس فرمتهای مختلفی که مجلات برای رفرنسدهی دارن یا فرمتی که خودتون انتخاب کردید تا طبق اون رفرنسها رو مرتب کنید، این دادهها رو بیارید. مثلا طبق فرمت MLA 8 اگر بخواید به مطلبی رفرنس بدید باید اطلاعات رو به ترتیبی که در ادامه نوشتم اشاره کنید:
– نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده. «عنوان مطلب» نام وبلاگ/سایت، انتشارات (فقط در صورتی که با اسم خود سایت فرق داشته باشه)، تاریخ انتشار نوشته، لینک به نوشته (بدون http:// یا https:// ابتدای آدرس)
اگه مطلب به زبان انگلیسی هست به این ترتیب میشه:
Author’s Last Name, Author’s First Name. “Title of Post.” Blog Name, Publisher, Date blog post was published, Link to post (without http:// or https://).
دو تا نکته تو پرانتز اضافه کنم:
اول- حتما توی هر نوشتهای خواهش میکنم فرمت یکسانی برای منابعتون انتخاب کنید. فقط کمی سلیقه و حوصله لازم داره عوضش از یک اثر منفی بزرگ روی خواننده بخصوص اگر داور مقالهتون باشه جلوگیری میکنه.
دوم- به علامتگذاریهای هر فرمت دقت کنید. این که کجا نقطه گذاشته کجا کاما، کجا رو توی گیومه آورده یا ایتالیک نوشته و … مهمه.
حالا یه مثال عملی؛ فرض کنید میخواید به همین مطلب رفرنس بدید. چجوری مینویسیم؟
- یزدانپرست، مریم. «چگونه به یک مطلب در اینترنت یا دادههایی که هنوز جایی منتشر نشدهاند ارجاع بدهیم؟» HWLWK، پنج دی ۱۳۹۷، hwlwk.ir/1397/10/05/232.
بازم نکته:
- پنج رو مجبور شدم با حروف بنویسم به جای عدد، چون از جاش میپرید جای دیگه و شکلش درست در نمیاومد. شما تو ورد به صورت عدد بنویسید.
- انتشارات رو وارد نکردم چون سایت توسط خودم پشتیبانی میشه و وابسته به شرکت یا مؤسسه ثالثی نیست.
خب! حالا اگه بخوایم همین رفرنس رو به فرمت APA که یکی از فرمتهای معروف هم هست بنویسیم، اینطوریه که:
– نام خانوادگی نویسنده، حرف اول نام نویسنده. (سال، ماه و روز انتشار مطلب). عنوان نوشته. [عبارت «نوشته وبلاگ/سایت»]. عبارت «بازیابی از» لینک اختصاصی مطلب
و مجددا اگر مطلب به زبان انگلیسی هست:
Author’s Last Name, First Initial. (Year, Month Day post was published). Title of post. [Blog post]. Retrieved from Link to Post
اگر مثال بالا رو بخوایم این بار با فرمت APA تکرار کنیم، باید به صورت زیر بنویسیمش:
- یزدانپرست، م. (۱۳۹۷، ۵ دی). ارجاع به مطلب اینترنتی یا دادههای منتشرنشده. [نوشته وبلاگ]. بازیابی از hwlwk.ir/1397/10/05/232
در عین حال بعضی فرمتها چنین رفرنسدهی رو در پایان مطلب نمیپذیرن و فقط درون مقاله و یا به صورت پانویس قبول میکنن. فرمت Chicago یک نمونه از این فرمتهاست. مثلا در این فرمت اگر بخواید به همین مطلب ارجاع بدید باید بنویسید:
«در وبلاگ HWLWK در تاریخ ۵م دی، ۱۳۹۷، نویسنده روشهایی برای ارجاع به مطالب غیررسمی که در وبلاگها یا سایتهای اینترنتی منتشرشدهاند یا دادههایی که هنوز جایی منتشر نشدهاند معرفی میکند».
و بعد در پانویس همان صفحه به شکل زیر به منبع اشاره کنید:
* مریم یزدانپرست، «ارجاع به مطلب اینترنتی یا دادههای منتشرنشده» HWLWK (سایت)، ۵ دی، ۱۳۹۷، hwlwk.ir/1397/10/05/232.
با این حال اگر در این حالت به هر دلیلی مجبور شدید توی کتابشناسی (Bibliograghy) یا همون بخش منابعتون بیاریدش، فرمت Chicago این ترتیب رو پیشنهاد میکنه:
– نام خانوادگی نویسنده، نام نویسنده. «عنوان پست.» عنوان سایت (عبارت «سایت یا وبلاگ»)، تاریخ (معمولا سال کفایت میکنه)، لینک.
و به انگلیسی:
Author’s Last name, First name. “Title of Blog Post.” Title of Blog (blog), Date, Link to post.
حالا اگر نیاز شد تا به دادههایی ارجاع بدیم که هنوز هیچ جا منتشر نشدند اما از صحتشون و وجودشون مطمئنیم، همون اطلاعات بالا رو تا جایی که داریم مینویسیم. مثلا میدونیم دوست یا همکارمون در آزمایشگاه نتایج خاصی رو به دست آورده اما هنوز مقالهش رو منتشر نکرده. پس اول ازش اجازه میگیریم که ببینیم انتشار اون بخش از دادهش به کارش آسیب نزنه و به ذکر نام و سال انجام تحقیق اکتفا میکنیم و آخر سر هم یه عبارت «منتشرنشده» یا “unpublished” میگذاریم.
البته واضح و مبرهن هست که این آیتم برای موارد خیلی ضروری و موثق هست. نه این که هر چرت و پرتی رو از خودمون دربیاریم بنویسیم و به این شکل رفرنس بدیم. یعنی در کل با مطالب وبلاگها طوری رفتار کنیم که مثلا با یک مقاله آکادمیک رفتار میکنیم. مثلاً ما در مقالهمون به گزارش خبری سایت یک دانشگاه ارجاع نمیدیم، بلکه به سراغ مقاله آکادمیک درباره اون یافته میریم و اونو میخونیم و در صورت لزوم بهش ارجاع میدیم. همین کار رو با پستهای وبلاگی هم باید انجام بدیم. یعنی اگر اون نوشته در باره یه گزارش آکادمیک صحبت میکنه ما برای ارجاع به اون یافته خاص به سراغ مقاله اصلی میریم. همینطور اگر مثلا یک روایت شخصی در یک نوشته اینترنتی رو میخوایم، باید این توضیح اضافه رو هم کنارش بدیم که اون یک دیدگاه یا تجربه نوعی هست. همین طور که در مقالههای آکادمیک، یک «نامه به سردبیر» را به عنوان یک عقیده عمومی مشترک طرح نمیکنیم، با یک پست وبلاگی هم همینطور برخورد میکنیم. و همچنین وقتی فقط دو یا سه مقاله از روزنامهای را به عنوان شاهد فراگیری یک پدیده در نظر نمیگیریم، در زمان ارجاع به پستهای وبلاگی هم همینطور رفتار میکنیم.
یک نکته کوچیک دیگه هم در انتها بگم و اونم این که اگر برای رفرنسدهی از نرمافزارهای مثل اندنوت (ENDNOTE) استفاده میکنید کافیه یه رفرنس جدید به صورت دستی ایجاد کنید و فیلدهاشو طبق اطلاعات گفتهشده پر کنید و بقیه کار رو به خودش بسپارید 🙂
اگر کلا میخواید بدونید رفرنسدهی چیه و چه اهمیتی داره هم آقای نیما شفیعزاده در این جا نوشته خوبی دارن که توصیه میکنم بخونید.
به کمک مطالب مفید لینکهای زیر:
How to Cite a Blog Post in MLA, APA, or Chicago